اخيرا معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اعلام کرده که نهاد متبوعش در تلاش است تا بسته‌هاي سفر ارزان‌قيمتي را در ايام نوروز به مقصد شهرهاي تهران، همدان و تبريز طراحي و تعريف کند تا به رونق گردشگري در اين شهرها کمک شود؛ مقاصدي که ايام تعطيلات نوروز از فصول غير اوج سفر در آنها محسوب مي‌شود. محمد محب‌خدايي اعلام کرده است که به موجب اين طرح، براي جذب گردشگر از 3 کشور همسايه آذربايجان، ترکيه و عراق و از طريق تورهايي که هزينه آنها کمتر از 500 دلار است، اقدام خواهد شد.

اما اين طرح درحالي اعلام مي‌شود که کمتر از يک ماه تا آغاز اين فصل از سفر باقي مانده و هنوز اسامي بنگاه‌هايي که در اين طرح مشارکت خواهند داشت اعلام نشده است؛ امري که نگراني برخي از کارشناسان را برانگيخته و به اعتقاد آنها زمان باقي مانده براي اجرايي کردن چنين طرحي بسيار اندک است و به عملياتي شدن غيرعجولانه آن چندان خوش‌بين نيستند. در همين خصوص رئيس اتحاديه هتلداران تهران در گفت‌وگو با «دنياي اقتصاد» مي‌گويد که سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري به‌عنوان پيشنهاددهنده اين طرح هيچ دخالتي در انتخاب بنگاه‌هاي شرکت‌کننده نداشته و فهرست هتل‌هايي که در اين طرح مشارکت دارند از طرف اتحاديه هتلداران و مراکز اقامتي استان تهران تهيه و ارائه شده است.

محمدعلي فرخ‌مهر در مجموع نگاه مثبتي به اين طرح دارد و معتقد است در کنار بازاريابي‌ و تبليغاتي که به موجب اين طرح صورت خواهد گرفت، ضريب اشغال هتل‌هاي تهران نيز در ايام نوروز افزايش خواهد يافت و بخشي از هزينه‌هاي جاري هتل‌ها جبران خواهد شد. در همين حال، معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري در اين خصوص گفته است: «سفر با 450دلار به تهران حداکثر قيمت است و به‌عنوان مثال گردشگران عراقي با پرداخت 380‌ دلار مي‌توانند در نوروز 97 به ايران سفر کنند. در واقع اين يک شروع است و مي‌تواند زمينه رشد و توسعه گردشگري خارجي ما را فراهم کند.» محب خدايي خاطرنشان کرد: « باتوجه به ظرفيت‌هاي ساير استان‌هاي کشور در طول سال، در حال برنامه‌ريزي براي اجراي اين بسته‌هاي ارزان‌قيمت سفر در ديگر ايام سال هستيم و بعد از 15 فروردين مي‌توان اين بسته‌ها را اجرايي کرد».

فرصتي براي تبليغ

اما در خصوص نحوه عملياتي شدن اين طرح و انتخاب بنگاه‌هاي عامل، رئيس اتحاديه هتل‌ها و مراکز اقامتي استان تهران در گفت‌وگو با «دنياي اقتصاد» اظهار مي‌کند: «با مطرح شدن اين پيشنهاد از طرف سازمان ميراث فرهنگي، اتحاديه هتلداران از اعضاي خود خواست که در صورت تمايل به شرکت در اين طرح و با توجه به ضوابط آن، اعلام آمادگي کنند. به اين ترتيب در تهران تعدادي هتل 3، 4 و 5 ستاره آمادگي خود را اظهار داشتند و با نظارت نهايي اتحاديه که با حذف برخي از اين هتل‌ها همراه بود که به لحاظ کيفيت خدمات در سطح مطلوبي قرار نداشتند، فهرستي تهيه و براي اقدامات نهايي به سازمان ميراث فرهنگي اعلام شد. طي فرآيند انتخاب سازمان ميراث فرهنگي هيچ دخالتي نداشت.» محمدعلي فرخ‌مهر مي‌افزايد: «به‌طور کلي و به‌دليل قرار گرفتن در فصل غيراوج سفر، هتل‌هاي تهران در طول ايام نوروز به تمام گردشگران داخلي و خارجي 40 درصد تخفيف ارائه مي‌کنند و اين رقم براي فرهنگيان 50 درصد است.

اما به موجب اين طرح مقرر شده براي گردشگراني که در قالب اين تورها از کشورهاي آذربايجان، ترکيه و عراق به تهران سفر مي‌کنند، هتل‌هاي 3 ستاره 60 درصد و هتل‌هاي 4 و 5 ستاره 70 درصد تخفيف قائل شوند.» وي در خصوص کيفيت عملياتي شدن اين طرح و نقش سازمان ميراث فرهنگي در آن ادامه مي‌دهد: «پيشنهاد کلي از جانب سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري مطرح شد، اما اقدامات اجرايي از طرف اتحاديه هتل‌ها، آژانس‌هاي مسافرتي و گردشگري و خطوط هوايي پيگيري شده و جزئيات برنامه‌ها را اين 3 نهاد با همفکري يکديگر انجام داده‌اند. گويا مقرر شده سازمان از محل بودجه و اعتبارات خود به خطوط هوايي که در اين طرح مشارکت دارند کمک‌هاي مالي ارائه کند، اما بنا نيست يارانه يا کمک مالي خاصي به هتل‌ها اختصاص پيدا کند.«

رئيس اتحاديه هتل‌ها و مراکز اقامتي استان تهران در خصوص توجيه اقتصادي اين طرح تصريح مي‌کند: «آنچه بيشترين اهميت را دارد اين است که مقصدي همچون تهران در بهترين بازه زماني خود که وضعيت هوا، شلوغي، ترافيک و سطح آلاينده‌ها در سطح مطلوبي قرار دارند تبليغ مي‌شود و تبليغات منفي موجود در خصوص اين شهر از بين خواهد رفت. تحقق اين امر موجب مي‌شود گردشگران بيشتري در ساير ايام سال به اين مقصد مراجعه کنند و اين مساله موجب سوددهي بيشتر بنگاه‌هاي گردشگري فعال خواهد شد. همچنين در بازه‌اي مانند تعطيلات نوروز که هتل‌هاي تهران عمدتا خالي هستند، حضور بيشتر گردشگر و افزايش ضريب اشغال هتل‌ها با اين قيمت‌هاي پايين شايد سوددهي نداشته باشد، اما موجب خواهد شد بخشي از هزينه‌هاي جاري هتل‌ها جبران شود.«

چالش‌هاي عملياتي شدن

اما يک عضو جامعه تورگردانان ايران اعتقاد دارد اين برنامه بسيار عجولانه طرح‌ريزي شده است و به موفقيت آن چندان خوش‌بين نيست. مصطفي شفيعي شکيب در گفت‌وگو با «دنياي‌اقتصاد» اظهار مي‌کند: «انتخاب تهران در اين بازه از ايام سال به‌دليل خلوتي انتخاب درستي است، اما شهرهاي همدان و تبريز کم‌وبيش با مازاد گردشگر روبه‌رو هستند. در هتل‌هاي اين 2 شهر و در ايام نوروز به‌سختي اتاق خالي پيدا خواهد شد و با توجه به فرصت زماني محدودي که تا شروع تعطيلات باقي مانده، مشخص نيست اين معضل مهم چگونه قرار است رفع شود.» وي مي‌افزايد: «سازمان گردشگري، هماهنگي و مشورتي با جامعه تورگردانان ايران در خصوص اين طرح انجام نداده و از آنجا که اين برنامه به ورود گردشگر به کشور مربوط است و در حوزه فعاليت آژانس‌هاي فعال در تورهاي ورودي قرار مي‌گيرد، مسووليت اجرايي آن بايد به آژانس‌هاي باتجربه در اين حوزه سپرده شود تا خدمات باکيفيتي به گردشگران ارائه شود؛ در غير اين‌صورت چنين طرحي مي‌تواند تبديل به ضدتبليغ براي گردشگري ايران شود.«

اين عضو جامعه تورگردانان ايران ادامه مي‌دهد: «اگرچه اين طرح در ذات خود طرح بسيار خوبي است و در صورت اجراي موفق، پيامدهاي مثبتي در خصوص جذب بيشتر گردشگر به دنبال خواهد داشت، اما تا آغاز آنچه که براي آن برنامه‌ريزي شده فرصت زماني بسيار کمي باقي‌مانده و اين در حالي است که اجراي چنين اقداماتي نياز به کارشناسي دقيق و برنامه‌ريزي منسجم دارد.» شفيعي‌شکيب خاطرنشان مي‌کند: «بايد مشخص شود هدف ايجاد تحول در تراز گردشگري کشور است يا ارائه تعداد محدودي تور ارزان‌قيمت به برخي از ساکنان کشورهاي همسايه. اجراي موفق اين طرح به‌منظور ايجاد تحولي مثبت نياز به جذب مشتري و بازاريابي دارد که بازه زماني باقي‌مانده تا نوروز به هيچ عنوان پاسخگوي آن نيست و به‌نظر مي‌رسد به‌رغم انتظارات، طرح پيشنهاد شده، عجولانه طراحي شده باشد.«

دو نقطه قوت طرح

کارشناسان يک راه مناسب براي ارزان‌سازي سفر و رونق بخشيدن به گردشگري را توزيع سفرها در طول ايام سال مي‌دانند که يکي از روش‌هاي تحقق اين امر ارائه بسته‌هاي سفر زير قيمت تمام‌شده در فصول غيراوج سفر است. به اين ترتيب ايامي از سال وجود خواهد داشت که سفر ارزان‌تر بوده و گردشگر انگيزه بيشتري براي سفر خواهد داشت. علاوه‌بر آن، تمرکز بر جذب گردشگر از کشورهاي همسايه، دستاوردهاي قابل‌توجهي در جذب گردشگر داشته‌اند و براساس گزارش‌هاي جهاني، تقريبا تمامي کشورهاي جهان بيشترين گردشگران خود را از کشورهاي همسايه و هم‌منطقه‌اي‌هاي خود جذب مي‌کنند. برهمين اساس، صاحب‌نظران و فعالان گردشگري کشور اعتقاد دارند در مجموع مي‌توان اين تصميم سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري کشور را مثبت ارزيابي کرد و اين طرح ظرفيت آن را دارد تا مقاصد داخلي را به گردشگران کشورهاي همسايه معرفي کند و سفر به ايران را در سبد سفر آنان بگنجاند؛ به‌خصوص که معاون گردشگري کشور تاکيد کرده است که اين سياست محدود به ايام نوروز نخواهد بود و براي ديگر فصول غيراوج نيز چنين برنامه‌هايي در نظر گرفته شده است.

با اين حال برخي نکات همچنان مبهم هستند. تجربه ساير کشورها نشان داده مي‌دهد با پيش‌گرفتن چنين برنامه‌هايي و ارائه بسته‌هاي سفر زيرقيمت تمام‌شده در فصول غيراوج از طرف بنگاه‌هاي گردشگري، نهاد مديريت گردشگري آن کشور بايد حمايت‌هاي لازم را براي بازگشت سرمايه و سودآوري بنگاه‌هاي خصوصي گردشگري انجام دهد. بايد ديد چالش اجراي صحيح اين طرح آيا مرتفع خواهد شد يا اجراي نادرست و ناقص چنين طرحي، به ضدتبليغ بدل خواهد شد؟

منبع: دنياي اقتصاد